Pisanie prac naukowych
Menedżer bibliografii to narzędzie informatyczne używane do zarządzania i organizowania bibliografii podczas pisania prac naukowych. Pozwalają gromadzić cytowane źródła, generować opisy bibliograficzne zgodnie z różnymi standardami (stylami) w zależności od wymagań wydawcy.
Najbardziej popularne menedżery bibliografii to:
Dlaczego warto używać menedżera bibliografii?
- pozwala na gromadzenie rekordów bibliograficznych (pobieranie ich z baz danych, z Internetu, wprowadzanie ręczne)
- dane do menedżera wpisujemy tylko raz, a korzystać z nich możemy już we wszystkich kolejnych artykułach
- menedżer pozwala na wybór stylu bibliograficznego. Wybierać możemy spośród kilku tysięcy stylów, często przygotowanych zgodnie z wymaganiami konkretnych czasopism. To menadżer dba o to, aby odnośnik był właściwie sformatowany, by kolejne pozycje w bibliografii miały ten sam kształt
- jednym kliknięciem możemy zmienić styl bibliograficzny, np. z Vancouver na APA
- jednym kliknięciem możemy umieścić bibliografię w pracy
- współpracują z edytorami tekstów w celu tworzenia bibliografii załącznikowej, np. na potrzeby przygotowywanej publikacji
Medical Subject Headings (MeSH®) to kontrolowane i hierarchicznie uporządkowane słownictwo opracowywane przez National Library of Medicine® (USA), aktualizowane corocznie. Służy między innymi do indeksowania publikacji w bazach danych (np. MEDLINE®) oraz katalogowania zbiorów książek, czasopism i multimediów. Prezentowana wersja MeSHPol jest polskim tłumaczeniem oryginalnego słownictwa MeSH.
Match Manuscript – wspiera proces wyboru odpowiedniego czasopisma, którego zakres tematyczny odpowiada tematyce abstraktu. Dostarcza kompleksowych informacji o czasopiśmie, które może być zainteresowane opublikowaniem artykułu odpowiadającemu zamieszczonemu w wyszukiwarce abstraktowi. Jest narzędziem bezstronnym: firma Clarivate (odpowiedzialna za narzędzie) nie jest w żaden sposób powiązana z rynkiem wydawniczym.
Korzystanie z wyszukiwarki jest możliwe po założeniu indywidualnego konta (takiego samego jak do bazy Web of Science).
Journal Finder na stronach wybranych wydawnictw:
Drapieżne czasopisma/drapieżni wydawcy (Predatory Journals/Predatory Publishers) – to podmioty stosujące nieetyczny model biznesowy, w ramach którego pobierane są opłaty za publikacje artykułu naukowego bez gwarancji rzetelnych usług redakcyjnych.
Zjawisko udokumentował i nagłośnił Jeffrey Beall, amerykański bibliotekarz z University of Colorado w Denver, który w 2012 r. opublikował na blogu Scholary Open Access listę potencjalnych drapieżnych wydawnictw otwartego dostępu. Lista była wykorzystywana do identyfikowania wydawnictw, które stosują nieetyczne praktyki. W styczniu 2017 roku Beall dezaktywował swojego bloga razem z Listą z powodu licznych pozwów i gróźb procesami sądowymi o zniesławienie, które wnosili wydawcy.
Obecnie można zapoznać się z wieloma artykułami i opracowaniami dotyczącymi tematu m.in.: List dyrektora NCN ws. „drapieżnych czasopism” (predatory journals) [121 KB, PDF].
Czasopisma drapieżne charakteryzują się brakiem przejrzystości procedur (odnośnie podejmowania decyzji redakcyjnych, opłat, procesu recenzji, itp.), stosowaniem agresywnych metod pozyskiwania autorów oraz podawaniem fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji. W praktyce publikują wszystko, co zostanie do nich przysłane, o ile autor wniesie opłatę.
Kryteria charakteryzujące tzw. drapieżne czasopisma (częściowo odnoszą się również do drapieżnych konferencji):
- brak rzetelnego procesu recenzyjnego i edycyjnego
- brak pełnego adresu wydawcy lub podane dane są nieprawdziwe. Najczęściej występuje jedynie e-mailowy formularz kontaktowy
- fikcyjny zespół redakcyjny (jako członków redakcji podaje się wymyślone nazwiska lub nazwiska uznanych naukowców, także w procesie recenzenckim, którzy jednak nigdy z danym wydawnictwem nie współpracowali)
- członkowie redakcji używają adresów mailowych znajdujących się w szeroko dostępnych domenach, np. gmail.com lub yahoo.com” (Krajewski 2016)
- zamieszczanie na stronie czasopisma:
– fałszywych wskaźników bibliometrycznych takich jak Impact Factor (IF) bądź zastępowanie ich innymi wskaźnikami o zbliżonej nazwie, np. world impact factor, view factor, science impact factor, global impact factor, unofficial impact factor itd.
– informacji, że zawartość czasopisma indeksowana jest w uznanych bazach abstraktowych - tytuły bardzo podobne do tytułów prestiżowych czasopism (często różnice ograniczają się do dodania w nazwie jednego słowa lub liczby mnogiej)
- brak weryfikacji oryginalności tekstów pod kątem popełniania plagiatów
- prowadzenie agresywnej kampanii (często mailowej) wśród naukowców w sprawie wysyłania prac
- brak informacji na stronie internetowej o kwocie za publikowanie artykułów (informacja przesyłana jest droga mailową bezpośrednio autorowi)
- publikują praktycznie wszystko, co zostanie do nich przysłane, o ile zostanie uiszczona opłata. Opłata jest wnoszona z góry, bez czekania na akceptację manuskryptu
- przyjmują do druku przysłane przez autorów artykuły w czasie krótszym niż miesiąc, bez uwag recenzenckich
- nie zachowują odpowiednich standardów naukowych podczas procesu recenzyjnego artykułów zgłaszanych do publikacji
- przyjmują bezkrytycznie manuskrypty odrzucone przez innych wydawców
- publikowanie dużej liczby artykułów (nawet kilka tysięcy) w ciągu roku
- brak ustalonych zasad wycofania (retrakcji) publikacji
- pobieranie opłat za dopisywanie osób jako współautorów artykułów mimo wiedzy o braku jakiegokolwiek wkładu z ich strony
Weryfikując czasopisma warto korzystać z serwisu Think. Check. Submit.. Dostępne są w nim listy kontrolne z pytaniami, które należy zadać przed wysłaniem tekstu do czasopisma.
Pomocna może być również Tabela z wykazem ponad 400 czasopism podejrzewanych o drapieżne praktyki wraz z powodami usunięcia ich z międzynarodowych baz [ostatnia aktualizacja 2021 r.].
Autorką listy jest Jolanta Szczepaniak (Wydawnictwie Politechniki Łódzkiej). Metodologia opisana w Forum Akademickim 4/2021 w ramach artykułu „Potencjalnie drapieżne w wykazie czasopism”.
Polecane publikacje:
Drapieżne konferencje (ang. predatory conferences, predatory meetings) – konferencje nieetyczne naukowo, bez rzetelnego procesu recenzyjnego nadsyłanych propozycji wystąpień. Ich celem, podobnie jak w przypadku drapieżnych czasopism, jest osiągnięcie jak największego zysku z opłat rejestracyjnych oraz opłat za pokonferencyjne publikacje w otwartym dostępie poprzez uzyskanie jak największej liczby uczestników. Drapieżne konferencje nie są organizowane przez towarzystwa czy instytucje naukowe, ale przez jednostki czy przedsiębiorstwa, które specjalizują się w organizowaniu tego typu wydarzeń w niemal wszystkich dziedzinach nauki. Często organizacją drapieżnych konferencji zajmują się drapieżne wydawnictwa.
Kryteria charakteryzujące drapieżne konferencje:
- zaproszenie nie jest wysyłane z instytucjonalnego adresu
- tożsamość i lokalizacja siedziby organizatorów jest ukryta
- zaproszenia wysyłane są do osób niezwiązanych z problematyką poruszaną na konferencji
- organizator konferencji jest jej sponsorem
- organizator konferencji organizuje konferencje z różnych zakresów tematycznych w tym samym czasie w tym samym lub różnych miejscach
- organizatorzy konferencji posługują się tytułami/stopniami naukowymi, które im nie przysługują
- umieszczanie na stronie internetowej konferencji logotypów renomowanych instytucji, co ma wskazywać na współpracę, mimo że taka sytuacja nie ma miejsca
- nazwy konferencji są bardzo zbliżone do nazw konferencji organizowanych przez prestiżowe ośrodki naukowe (w ten sposób dodatkowo uzyskują ten sam akronim co legalna konferencja)
- opisywanie konferencji jako “międzynarodowej”, mimo że komitet organizacyjny i uczestnicy prezentujący referaty w większości pochodzą z jednego kraju
- zgłaszający wystąpienie otrzymuje akceptację przed zakończeniem naboru zgłoszeń konferencyjnych
Przy weryfikacji konferencji warto skorzystać z serwisu Think. Check. Attend. Dostępne są w nim listy kontrolne z pytaniami, które należy sobie zadać przed uiszczeniem opłaty konferencyjnej.
Sherpa/RoMEO – to bezpłatny serwis, który umożliwia zapoznanie się z polityką wydawców w zakresie praw autora do zamieszczania materiałów w repozytoriach, bazach open access oraz na stronie własnej.
Wyszukiwarka pozwala na uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy autor ma prawo zamieścić swój artykuł z danego czasopisma, w tego rodzaju źródłach.
Narzędzie polecane jest do sprawdzania polityki otwartości poszczególnych wydawców i ich czasopism.
- Gambarelli G., Łucki Z.: Praca dyplomowa i doktorska : od zdobycia promotora poprzez opracowanie redakcyjne i edycję tekstu po obronę pracy i jej opublikowanie. Warszawa: CeDeWu, 2023. (zob. katalog)
- Stępień B: Zasady pisania tekstów naukowych : prace doktorskie i artykuły. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020. (zob. katalog)
- Watała C. [i in.]] Badania i publikacje w naukach biomedycznych. T. 1, Planowanie i prowadzenie badań. Bielsko-Biała: Alfa-Medica Press, cop. 2011. (zob. katalog)
- Watała C. [i. in.] Badania i publikacje w naukach biomedycznych. T.2, Przygotowanie publikacji. Bielsko Biała: Alfa-Medica Press, cop. 2011. (zob. katalog)
- Kolman R.: Doktoraty i habilitacje : poradnik realizacji. Toruń: Dom Organizatora, 2011. (zob. katalog)
- Wojcik K.: Piszę akademicką pracę promocyjną – licencjacką, magisterską, doktorską. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012. (zob. katalog)
- Nowakowski A., Łabaziewicz L., Kubaszewski Ł.: Podręcznik pisania medycznych prac naukowych. Poznań : Exemplum, 2010. (zob. katalog)
- Watała C.: Biostatystyka [Dokument elektroniczny] : wykorzystanie metod statystycznych w pracy badawczej w naukach biomedycznych. Bielsko-Biała: alfa-medica press, cop. 2012. (zob. katalog)
- Pająk A., Kozela M., Stepaniak U.: Ilościowe badania naukowe w medycynie i naukach o zdrowiu. Kraków: Medycyna Praktyczna, cop. 2023. (zob. katalog)
- Bartkowiak L.: Redagowanie prac dyplomowych w uczelniach medycznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, 2012. (zob. katalog)